Dziś poruszymy trudny temat, który niestety staje się obecnie udziałem sporej liczby dzieci. Rozwód w rodzinie. Rozwód jest uważany za jedno z najbardziej traumatycznych zdarzeń w życiu człowieka (znajduje się na drugim miejscu doświadczeń uznawanych za najbardziej stresogenne!). I o ile dorośli mają odpowiednie mechanizmy i sposoby radzenia sobie w tej niezwykle trudnej sytuacji, o tyle dziecko jest zupełnie bezradne i w pełni zdane na rodziców.
Chcąc nie chcąc, dziecko staje się jedynie biernym odbiorcą tego, jakie decyzje i zachowania pojawią się u jego opiekunów. Nie trzeba więc nikogo przekonywać, że to właśnie dzieci muszą w sytuacji rozwodu rodziców być szczególnie chronione przed konsekwencjami tego zdarzenia, aby w jak najmniejszym stopniu zaważyło ono negatywnie na ich dalszym rozwoju emocjonalnym. Co zatem robić, a czego nie, aby roztoczyć nad pociechą PARASOL OCHRONNY?
Oto kilka ważnych porad:
NAJWAŻNIEJSZE: dziecko nie powinno być wykorzystywane w sporze pomiędzy dorosłymi! Niby oczywiste, a jednak bywa, że zranione uczucia każdej ze stron pociągają za sobą chęć odwetu i uprzykrzenia życia: utrudnianie kontaktu z drugim rodzicem, buntowanie, wciąganie dziecka w spór poprzez opowiadanie o krzywdach, jakich się doświadczyło, okazywanie niezadowolenia, kiedy dziecko wyraża potrzebę kontaktu z drugim rodzicem. Takie właśnie uczynienie z dziecka „strony konfliktu” doprowadza do dużego spustoszenia w jego psychice i emocjach.
Tworzenie okazji do tego, aby dziecko mogło wyrazić swój lęk, niepokój i obawy. Warto je wysłuchać, postarać się spokojnie odpowiadać na jego pytania i wątpliwości związane z tym, co dzieje się w rodzinie.
Jeśli dziecko zada pytanie, na które jest nam bardzo trudno odpowiedzieć, dajmy sobie czas, mówiąc: „Wiesz co? To trudne pytanie, zastanowię się, jak na nie odpowiedzieć”.
Szczególnie jeśli jest to młodsze dziecko, nie wtajemniczajmy go w szczegóły toczącego się procesu rozwodowego. Ono tego nie potrzebuje. Potrzebuje natomiast od każdego rodzica zapewnienia, że…
…”niezależnie od tego, co się dzieje, BARDZO CIEBIE KOCHAMY!”
Nie wolno w oczach dziecka podważać uczuć, które deklaruje względem niego drugi rodzic (mama/tata już ciebie nie kocha, nie potrzebuje, zostawił/a ciebie). Zakładając nawet, że wiemy o braku zainteresowania dzieckiem ze strony drugiego rodzica, nie należy przekazywać maluchowi takiej brutalnej informacji, która w jego głowie i emocjach wywoła jedynie olbrzymie spustoszenie i poczucie odrzucenia. Lepiej zachować neutralność, posługując się komunikatami w rodzaju: „nie wiem, czemu tak się stało”, „czasem w życiu ludzie podejmują bardzo trudne decyzje” itp.
Zwróć uwagę, czy dziecko nie obwinia siebie za rozpad związku rodziców (wielokrotnie dzieci wyrażają obawę ”czy mama/tata poszedł, bo ja byłem niegrzeczny?”). Jeśli tak się dzieje, konieczne jest podjęcie z dzieckiem rozmowy, która zdejmie z niego to błędne przekonanie.
Pamiętajmy, że taka sytuacja bardzo godzi w poczucie bezpieczeństwa dziecka (kryje się w nim bardzo silna obawa, czy za chwilę dziecko nie straci też drugiego rodzica, nie zostanie samo). Ważne jest danie dziecku poczucia pewności, że nic takiego się nie stanie.
Warto (szczególnie w pracy młodszymi dziećmi) wesprzeć się piękną bajką terapeutyczną „Bajka o małej chmurce”. Można ją znaleźć w internecie pod adresem: https://bajki-zasypianki.pl/rozwod-dzieci (istotne jest, aby zakończenie bajki – o ile będzie taka potrzeba – przerobić/dostosować do indywidualnej sytuacji dziecka).
Dla dzieci w wieku szkolnym warto sięgnąć po książkę „Dwoje ludzi” Iwony Chmielewskiej, która (poprzez metafory) ukazuje złożony i bardzo trudny świat relacji międzyludzkich. Ta lektura może stać się punktem wyjścia do rozmowy o sytuacji rodzinnej (a dla dorosłych będzie bez wątpienia źródłem głębokich i często wzruszających refleksji).
Koniecznie zapewnij dziecku opiekę psychologa (szkolnego, przedszkolnego) – profesjonalista będzie w stanie udzielić wsparcia „na bieżąco”, poprzez rozmowę, zabawę, co pozwoli dziecku na wyrażenie jego trudnych odczuć, lęków, obaw, złości.
Zapewnij wsparcie psychologiczne sobie – spokojny rodzic to spokojne dziecko. Warto zatem (jeśli czujemy, że sytuacja nas przytłacza i rozbija) skorzystać z pomocy psychologa, który pomoże nam ogarnąć własne emocje. Można też skorzystać ze wsparcia psychologicznego w kontekście dziecka, aby poznać szczegółowe i zindywidualizowane sposoby radzenia sobie w tak kryzysowej sytuacji. Można udać się na konsultację np. do rejonowej poradni psychologiczno-pedagogicznej (w Legionowie mieści się ona przy ul. Jagiellońskiej 69, nr tel. 22 774 38 14 – udzielona pomoc będzie bezpłatna).
Małgorzata Senduła
