Zgodnie z brzmieniem ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. 1996, Nr 132, poz. 622 z późn. zm.), a konkretnie jej art. 5 ust. 1 pkt. 4 to na właścicielach nieruchomości spoczywa obowiązek zapewnienia utrzymania czystości i porządku poprzez uprzątnięcie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości. Przy czym poprzez tzw. „właściciela nieruchomości” — rozumie się przez to także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością (art. 2 ust. 1 pkt. 4 ustawy).
W przypadku gdy nieruchomość jest zabudowana budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali, obowiązki właściciela nieruchomości obciążają osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. Nr 85, poz. 388 z późn. zm.) lub poszczególnych właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie został wybrany.
Za chodnik natomiast uznaje się wydzieloną część drogi publicznej służącą dla ruchu pieszego położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości. Oznacza to, że jeżeli między chodnikiem, a granicą działki jest pas zieleni, obowiązek odśnieżenia nie spoczywa na właścicielu nieruchomości, a np. na gminie, gdyż nie spełniony zostaje warunek bezpośredniości.
Do właściciela nie należy także sprzątanie obszarów chodnika, które stanowią przystanki autobusowe, tramwajowe oraz wydzielone są krawężnikami lub oznakowaniem torowisk tramwajowych przyległych do ich nieruchomości. Tym zajmują się przedsiębiorcy użytkujący przestrzeń służącą komunikacji publicznej.
Jeżeli natomiast chodzi o drogi publiczne, na których nie ma wydzielonej części służącej dla ruchu pieszych, to obowiązek utrzymania czystości i porządku na takich drogach należy do zarządu drogi. Zawsze jednak do obowiązków zarządu drogi należy pozbycie się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości przyległych do drogi publicznej.
Warto w tym miejscu wskazać, iż właściciel nieruchomości nie jest obowiązany do uprzątnięcia chodnika, na którym dopuszczony jest płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych. Jeżeli zarząd drogi pobiera opłaty z tytułu postoju lub parkowania pojazdów samochodowych na takim chodniku, to także uprzątnięcie i pozbycie się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników należeć będzie do obowiązków zarządu drogi.
Jeżeli natomiast to gmina pobiera opłaty z tytułu postoju lub parkowania pojazdów samochodowych na chodniku, to zgodnie z art. 5 ust. 5 komentowanej ustawy – do obowiązków gminy należeć będzie uprzątnięcie i pozbycie się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników.
Nadzór nad realizacją w/w obowiązków sprawuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. W przypadku stwierdzenia niewykonania tych obowiązków wójt (burmistrz, prezydent miasta) wydaje decyzję nakazującą wykonanie obowiązku. Wykonywanie decyzji podlega egzekucji w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954, z późn. zm) – co oznacza m.in., iż na właściciela nieruchomości nałożona może być grzywna w celu przymuszenia, lub zlecone zostanie osobie trzeciej tzw. wykonanie zastępcze, a właściciel nieruchomości zobowiązany będzie do pokrycia wszelkich kosztów wykonania zastępczego – w tym przypadku uprzątnięcia i doprowadzenia chodnika do należytego stanu. Decyzji takiej nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.
Kto nie wykonuje obowiązków zapewnienia utrzymania czystości i porządku poprzez chociażby nie uprzątnięcie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników, podlega karze grzywny. Postępowanie w w/w sprawach toczy się według przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Zgodnie z art. 117 kodeksu wykroczeń, każdy kto nie wywiązuje się z obowiązku utrzymania czystości i porządku w obrębie swojej nieruchomości podlega karze grzywny do 1500 złotych albo karze nagany.
Grzegorz Kuligowski, radca prawny
Autor prowadzi Kancelarię Radcy Prawnego w Legionowie.
